Mụn cóc sinh dục (hay còn gọi là sùi mào gà) là một trong những bệnh lây truyền qua đường tình dục phổ biến nhất hiện nay. Dù không đe dọa tính mạng ngay lập tức, nhưng mụn cóc sinh dục lại tiềm ẩn nhiều rủi ro về sức khỏe sinh sản, tâm lý và đặc biệt là nguy cơ tiến triển thành ung thư nếu mắc phải các chủng HPV nguy cơ cao.
Tuy nhiên, vì tâm lý e ngại và thiếu kiến thức, nhiều người bệnh thường chậm trễ trong việc đi khám, khiến tình trạng bệnh nặng thêm và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống.
Bài viết sau đây sẽ cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác và dễ hiểu về mụn cóc sinh dục, bao gồm: nguyên nhân gây bệnh, các dấu hiệu nhận biết, phương pháp điều trị cũng như cách phòng ngừa hiệu quả — giúp bạn chủ động bảo vệ sức khỏe bản thân và người thân. Theo dõi ngay!
Mụn cóc sinh dục là gì?
Mụn cóc sinh dục, còn được gọi là sùi mào gà, là một dạng tổn thương da liễu do virus HPV (Human Papillomavirus) gây ra. Đây là một trong những bệnh lây truyền qua đường tình dục phổ biến nhất trên toàn thế giới, đặc biệt ở những người trong độ tuổi sinh hoạt tình dục từ 18 đến 35 tuổi.
Virus HPV có hơn 100 chủng khác nhau, trong đó có khoảng 30–40 chủng liên quan đến vùng sinh dục. Các chủng HPV thấp nguy cơ (như type 6 và 11) thường gây mụn cóc sinh dục lành tính, nhưng các chủng nguy cơ cao (như type 16, 18…) có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng như ung thư cổ tử cung, dương vật, hậu môn hoặc vòm họng.
Mụn cóc sinh dục thường xuất hiện dưới dạng các u nhú mềm, ẩm ướt, có màu hồng hoặc xám nhạt, kích thước nhỏ ban đầu nhưng có thể phát triển nhanh, mọc đơn lẻ hoặc liên kết với nhau tạo thành mảng giống như súp lơ. Vị trí phổ biến là vùng sinh dục ngoài (âm hộ, dương vật), hậu môn, bẹn, hoặc thậm chí bên trong âm đạo, niệu đạo và cổ tử cung.
Nguyên nhân gây mụn cóc sinh dục
Nguyên nhân chính gây ra mụn cóc sinh dục là do virus HPV (Human Papillomavirus) – một loại virus có khả năng lây truyền cao qua tiếp xúc da niêm mạc, đặc biệt là trong quan hệ tình dục không an toàn. Dưới đây là những con đường lây nhiễm phổ biến nhất:
Quan hệ tình dục không an toàn
Đây là con đường lây nhiễm chủ yếu. Virus HPV dễ dàng truyền từ người này sang người khác thông qua:
- Quan hệ tình dục đường âm đạo, hậu môn hoặc miệng.
- Tiếp xúc trực tiếp giữa da với da vùng sinh dục bị nhiễm.
- Kể cả khi người mang virus không có biểu hiện mụn cóc rõ ràng.
Việc không sử dụng bao cao su, quan hệ với nhiều bạn tình, hoặc có quan hệ với người đã từng mắc bệnh đều làm tăng nguy cơ nhiễm HPV.
Tiếp xúc gián tiếp với vật dụng cá nhân
Virus HPV có thể tồn tại ngoài cơ thể trong một khoảng thời gian. Do đó, người khỏe mạnh có thể bị nhiễm nếu:
- Dùng chung khăn tắm, đồ lót, dao cạo, bồn tắm với người nhiễm bệnh.
- Tiếp xúc với bề mặt bị nhiễm virus tại phòng khám, nhà vệ sinh công cộng nếu không vệ sinh sạch sẽ.
Từ mẹ truyền sang con: Phụ nữ mang thai bị mụn cóc sinh dục có thể lây virus cho con trong quá trình sinh thường, khiến trẻ sơ sinh có nguy cơ mắc u nhú thanh quản – một biến chứng hiếm nhưng nguy hiểm.
Suy giảm hệ miễn dịch: Người có hệ miễn dịch yếu (do HIV/AIDS, dùng thuốc ức chế miễn dịch, stress kéo dài, thiếu dinh dưỡng…) dễ nhiễm và tái phát mụn cóc sinh dục do cơ thể không đủ khả năng chống lại virus HPV.
Vệ sinh cá nhân kém: Vùng kín không được vệ sinh sạch sẽ sau quan hệ, hoặc mặc đồ lót ẩm ướt, bó sát… sẽ tạo điều kiện cho virus xâm nhập và phát triển.
>>>Xem ngay: Mụn cóc ở chân: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị
Dấu hiệu nhận biết mụn cóc sinh dục
Mụn cóc sinh dục thường có thời gian ủ bệnh kéo dài, trung bình từ 2 tuần đến 8 tháng sau khi tiếp xúc với virus HPV. Điều này khiến nhiều người không nhận ra mình đã mắc bệnh cho đến khi các triệu chứng rõ ràng xuất hiện. Dưới đây là những dấu hiệu phổ biến giúp bạn nhận biết sớm:
Xuất hiện các u nhú ở vùng sinh dục
- Ban đầu, các mụn cóc thường có kích thước rất nhỏ, chỉ như đầu kim hoặc hạt gạo, màu hồng, trắng hoặc xám nhạt.
- Theo thời gian, chúng có thể phát triển to dần, mềm, ẩm ướt, bề mặt sần sùi giống như bông súp lơ hoặc mào gà.
- Các mụn cóc có thể mọc đơn lẻ hoặc liên kết thành cụm, lan rộng nếu không được điều trị kịp thời.
Vị trí xuất hiện
- Ở nam giới: mụn cóc thường xuất hiện ở dương vật, quy đầu, bìu, bẹn, niệu đạo hoặc quanh hậu môn.
- Ở nữ giới: các tổn thương có thể xuất hiện ở âm hộ, âm đạo, cổ tử cung, hậu môn hoặc vách âm đạo. Đặc biệt, nếu mụn mọc bên trong âm đạo hoặc cổ tử cung, người bệnh có thể không quan sát thấy bằng mắt thường.
Cảm giác ngứa ngáy, vướng víu hoặc đau nhẹ
- Một số người bệnh có thể cảm thấy ngứa nhẹ vùng kín, cảm giác vướng víu khi đi lại hoặc khi quan hệ tình dục.
- Trong những trường hợp tổn thương bị trầy xước, người bệnh có thể thấy đau rát, chảy máu nhẹ hoặc ra dịch bất thường.
Không có triệu chứng rõ ràng
Đáng chú ý, rất nhiều trường hợp mắc mụn cóc sinh dục không có bất kỳ biểu hiện nào rõ ràng, đặc biệt là ở giai đoạn đầu. Tuy không thấy triệu chứng, nhưng người mang virus vẫn có khả năng lây nhiễm cho người khác thông qua quan hệ tình dục hoặc tiếp xúc thân mật.
Dễ bị nhầm lẫn với bệnh khác
Do biểu hiện là các nốt sần, u nhú ở vùng sinh dục, mụn cóc sinh dục dễ bị nhầm lẫn với:
- Viêm nang lông
- Mụn trứng cá ở vùng kín
- Mụn rộp sinh dục (herpes)
- U mềm lây
Vì vậy, khi có bất kỳ biểu hiện lạ nào ở vùng kín, đặc biệt là sự xuất hiện của các nốt mụn không đau, ẩm ướt và phát triển bất thường, người bệnh nên đi khám chuyên khoa da liễu hoặc sản phụ khoa ngay để được chẩn đoán và xử lý kịp thời.
Các phương pháp chẩn đoán mụn cóc sinh dục
Việc chẩn đoán chính xác mụn cóc sinh dục là yếu tố quan trọng giúp bác sĩ xác định phương pháp điều trị phù hợp và hạn chế tối đa nguy cơ biến chứng. Dưới đây là các bước và phương pháp chẩn đoán phổ biến:
Khám lâm sàng
Đây là bước đầu tiên và quan trọng nhất:
- Bác sĩ sẽ quan sát bằng mắt thường các tổn thương ở vùng sinh dục ngoài, hậu môn và các khu vực nghi ngờ.
- Các mụn cóc thường có dạng u nhú mềm, màu hồng, xám hoặc trắng, bề mặt sần sùi, có thể mọc thành cụm giống mào gà hoặc súp lơ.
- Ở nữ giới, nếu nghi ngờ tổn thương bên trong âm đạo hoặc cổ tử cung, bác sĩ có thể dùng mỏ vịt để kiểm tra sâu hơn.
Soi cổ tử cung (đối với nữ giới)
Khi nghi ngờ mụn cóc nằm sâu bên trong âm đạo hoặc cổ tử cung, bác sĩ có thể chỉ định:
- Soi cổ tử cung bằng máy soi chuyên dụng (colposcope) để phát hiện các tổn thương nhỏ không thể nhìn thấy bằng mắt thường.
- Có thể sử dụng dung dịch acid acetic 3–5% bôi lên vùng nghi ngờ để làm nổi bật tổn thương: các vùng nhiễm HPV sẽ chuyển thành màu trắng.
Xét nghiệm HPV (HPV Typing)
Đây là phương pháp hiện đại và có giá trị trong việc:
- Phát hiện sự hiện diện của virus HPV trong mẫu dịch hoặc tế bào tại vùng tổn thương.
- Xác định type virus HPV mà người bệnh đang nhiễm (ví dụ: type 6, 11 là gây mụn cóc lành tính; type 16, 18 là nguy cơ cao gây ung thư).
- Rất hữu ích trong việc tầm soát ung thư cổ tử cung và đánh giá tiên lượng bệnh.
Sinh thiết mô tổn thương (nếu cần)
Trong những trường hợp:
- Mụn có biểu hiện bất thường (loét, chảy máu, phát triển nhanh bất thường)
- Không đáp ứng điều trị thông thường
- Bác sĩ nghi ngờ tổn thương tiền ung thư hoặc ung thư hóa
… thì mẫu mô tổn thương sẽ được lấy và gửi đi xét nghiệm giải phẫu bệnh để xác định chính xác bản chất tế bào.
Các xét nghiệm hỗ trợ khác
Tùy từng trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định thêm:
- Xét nghiệm HIV và các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác (lậu, giang mai, chlamydia…) vì chúng thường đồng mắc.
- Xét nghiệm máu để kiểm tra sức đề kháng, đánh giá tình trạng miễn dịch của người bệnh.
Khi nào nên đi khám?
Bạn nên đi khám càng sớm càng tốt nếu gặp một trong các dấu hiệu sau:
- Xuất hiện u nhú bất thường ở vùng kín, hậu môn
- Ngứa ngáy, đau rát hoặc chảy máu khi quan hệ
- Có bạn tình được chẩn đoán mắc mụn cóc sinh dục
- Trước khi tiêm vắc xin HPV hoặc kết hôn
>>>Có thể bạn quan tâm: Mụn cóc ở tay (ngón tay): Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị
Cách điều trị mụn cóc sinh dục
Việc điều trị mụn cóc sinh dục cần dựa trên mức độ tổn thương, vị trí xuất hiện, loại virus HPV mắc phải và tình trạng sức khỏe của người bệnh. Hiện nay, chưa có phương pháp nào tiêu diệt hoàn toàn virus HPV ra khỏi cơ thể, nhưng có nhiều cách giúp loại bỏ mụn cóc và giảm nguy cơ lây lan, tái phát. Dưới đây là các phương pháp điều trị phổ biến:
Điều trị bằng thuốc (nội khoa)
- Áp dụng cho các trường hợp tổn thương nhẹ, số lượng ít, không nằm sâu trong niêm mạc:
- Podophyllin (10–25%): Dung dịch bôi tại chỗ, làm hoại tử mô mụn cóc. Phải được sử dụng tại cơ sở y tế do có thể gây bỏng da.
- Imiquimod 5% (Aldara): Kích thích hệ miễn dịch tại chỗ, dùng tại nhà theo hướng dẫn bác sĩ.
- Trichloroacetic acid (TCA): Làm đông protein mô bệnh, dùng cho các tổn thương nhỏ, có thể sử dụng cho phụ nữ mang thai.
- Sinecatechin (Veregen): Chiết xuất từ trà xanh, bôi ngoài da với mụn cóc sinh dục ngoài.
- Lưu ý:
- Thuốc chỉ có tác dụng với mụn cóc, không loại bỏ được virus HPV.
- Không nên tự ý mua thuốc điều trị tại nhà mà không có chỉ định bác sĩ.
- Không dùng thuốc cho tổn thương ở niêm mạc miệng, hậu môn hoặc âm đạo sâu.
Điều trị bằng thủ thuật (ngoại khoa)
- Thường áp dụng khi:
- Mụn cóc lớn, lan rộng
- Không đáp ứng với thuốc
- Mọc ở vị trí khó điều trị nội khoa (niệu đạo, cổ tử cung…)
- Các phương pháp phổ biến:
- Đốt điện (Electrocautery): Sử dụng dòng điện cao tần để đốt cháy mụn cóc.
- Đốt laser CO₂: Chính xác cao, ít để lại sẹo, hiệu quả với tổn thương phức tạp hoặc sâu.
- Áp lạnh bằng nitơ lỏng (Cryotherapy): Đông lạnh mô bệnh, làm rụng mụn cóc sau vài ngày.
- Phẫu thuật cắt bỏ: Áp dụng với tổn thương lớn, nghi ngờ ác tính hoặc tái phát nhiều lần.
- Ưu điểm: loại bỏ nhanh chóng, hiệu quả ngay trong một vài lần điều trị.
- Nhược điểm: có thể gây đau, sưng, chảy máu nhẹ sau thủ thuật, cần thời gian hồi phục.
Hỗ trợ điều trị bằng tăng cường miễn dịch
Do hệ miễn dịch đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát virus HPV, người bệnh cần:
- Tăng cường dinh dưỡng: ăn đủ chất, bổ sung vitamin A, C, E và kẽm.
- Hạn chế căng thẳng, stress, tránh làm suy yếu miễn dịch.
- Ngủ đủ giấc, tập thể dục thường xuyên.
- Không hút thuốc lá, hạn chế rượu bia – các yếu tố làm tăng nguy cơ tái phát HPV.
Điều trị kết hợp cho bạn tình
- Mụn cóc sinh dục có tính lây lan cao qua quan hệ tình dục, nên cần điều trị đồng thời cho bạn tình, ngay cả khi không có triệu chứng rõ rệt.
- Việc này giúp giảm nguy cơ tái nhiễm chéo, đặc biệt trong quan hệ vợ chồng hoặc bạn tình cố định.
Theo dõi và tái khám định kỳ
- Sau điều trị, người bệnh cần tái khám định kỳ (mỗi 3–6 tháng/lần) để kiểm tra tổn thương tái phát hoặc phát hiện sớm các dấu hiệu nguy cơ ung thư.
- Phụ nữ nên soi cổ tử cung và làm xét nghiệm HPV định kỳ, đặc biệt nếu đã từng bị mụn cóc ở cổ tử cung.
Tiêm phòng vắc xin HPV (dự phòng tái phát)
- Sau khi điều trị, người bệnh (đặc biệt là nữ dưới 26 tuổi) nên tiêm vắc xin ngừa HPV để bảo vệ khỏi các chủng virus nguy cơ cao gây ung thư.
- Có thể sử dụng các loại như Gardasil (HPV 6, 11, 16, 18) hoặc Gardasil 9 tùy độ tuổi và chỉ định của bác sĩ.
>>>Mụn cóc có tự hết được không?
Cách phòng ngừa mụn cóc sinh dục
Tuy không thể loại bỏ hoàn toàn nguy cơ lây nhiễm, nhưng việc áp dụng các biện pháp phòng ngừa đúng cách sẽ giúp giảm thiểu đáng kể khả năng mắc bệnh.
Tiêm phòng vắc xin HPV
Tiêm vắc xin phòng virus HPV là một trong những phương pháp hiệu quả nhất để phòng ngừa mụn cóc sinh dục, đặc biệt là ở nữ giới. Vắc xin giúp ngăn ngừa lây nhiễm các chủng HPV nguy hiểm – bao gồm cả những chủng gây ung thư cổ tử cung và mụn cóc sinh dục.
- Đối tượng tiêm: Khuyến cáo tiêm cho cả nam và nữ trong độ tuổi từ 9–26, tốt nhất trước khi bắt đầu quan hệ tình dục.
- Hiệu quả: Vắc xin không chữa khỏi HPV nếu đã nhiễm, nhưng có thể bảo vệ khỏi các chủng khác chưa nhiễm.
Sử dụng bao cao su đúng cách
Sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục giúp giảm nguy cơ lây truyền HPV và các bệnh lây qua đường tình dục khác. Tuy nhiên, vì HPV có thể lây lan qua tiếp xúc da – da ở vùng không được bao cao su che phủ, nên hiệu quả không đạt 100%.
- Lưu ý: Nên sử dụng bao cao su ngay từ đầu đến khi kết thúc cuộc giao hợp.
- Hiệu quả tương đối: Dù không ngăn ngừa hoàn toàn, nhưng bao cao su vẫn là một biện pháp phòng ngừa quan trọng và dễ áp dụng.
Duy trì đời sống tình dục an toàn và lành mạnh
Việc quan hệ tình dục với nhiều bạn tình hoặc không rõ tình trạng sức khỏe của đối phương làm tăng nguy cơ nhiễm HPV. Do đó:
- Hạn chế số lượng bạn tình và ưu tiên các mối quan hệ ổn định, trung thành.
- Tránh quan hệ tình dục khi có biểu hiện nghi ngờ bệnh lý ở bộ phận sinh dục.
- Nên xét nghiệm sức khỏe định kỳ và khuyến khích bạn tình làm điều tương tự.
Khám phụ khoa/nam khoa định kỳ
- Khám sức khỏe sinh sản định kỳ giúp phát hiện sớm những biểu hiện bất thường ở cơ quan sinh dục, bao gồm cả mụn cóc sinh dục ở giai đoạn đầu – khi chưa có biểu hiện rõ rệt.
- Tần suất đề nghị: Ít nhất 1–2 lần/năm hoặc theo chỉ định bác sĩ.
- Đối tượng đặc biệt: Phụ nữ từng quan hệ tình dục nên làm xét nghiệm Pap smear định kỳ để tầm soát ung thư cổ tử cung do HPV.
Không sử dụng chung vật dụng cá nhân
HPV có thể tồn tại ngoài cơ thể trong thời gian ngắn. Do đó, việc sử dụng chung đồ lót, khăn tắm hoặc các vật dụng cá nhân khác với người đang nhiễm bệnh có thể làm tăng nguy cơ lây truyền.
- Nên giặt riêng và phơi khô đồ lót cá nhân dưới ánh nắng mặt trời.
- Hạn chế dùng khăn hoặc các vật dụng ở khách sạn, nơi công cộng nếu không đảm bảo vệ sinh.
Mụn cóc sinh dục không chỉ là một vấn đề về da liễu mà còn là cảnh báo về sức khỏe sinh sản và khả năng lây truyền qua đường tình dục. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu, hiểu rõ nguyên nhân gây bệnh, cũng như áp dụng các phương pháp điều trị và phòng ngừa kịp thời đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát và ngăn chặn sự lan rộng của bệnh.
Mỗi người cần chủ động bảo vệ bản thân bằng cách duy trì đời sống tình dục an toàn, tiêm phòng vắc-xin HPV khi có thể và đi khám sức khỏe định kỳ. Với sự phát triển của y học hiện đại, mụn cóc sinh dục hoàn toàn có thể được kiểm soát nếu người bệnh tuân thủ đúng phác đồ điều trị và có sự đồng hành của chuyên gia y tế.
Sức khỏe tình dục là một phần thiết yếu của sức khỏe tổng thể. Đừng vì sự e ngại mà chậm trễ trong việc thăm khám hay điều trị – sự chủ động hôm nay chính là nền tảng cho tương lai khỏe mạnh và hạnh phúc của bạn.
>>>Xem thêm
Review thuốc trị mụn cóc Acid Trichloracetic 80%
Review thuốc trị mụn cóc Pororinbo EX
Review thuốc trị mụn cóc Duofilm 15ml
Tài liệu tham khảo
- Centers for Disease Control and Prevention. (2023). Genital HPV Infection – Fact Sheet. https://www.cdc.gov/std/hpv/stdfact-hpv.htm
- World Health Organization. (2022). Human papillomavirus (HPV) and cervical cancer. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/human-papillomavirus-(hpv)-and-cervical-cancer
- Mayo Clinic. (2023). Genital warts. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/genital-warts/symptoms-causes/syc-20355234
- American Sexual Health Association. (2021). HPV and Genital Warts. https://www.ashasexualhealth.org/hpv-genital-warts/
- Cleveland Clinic. (2022). Genital Warts: Causes, Symptoms, Diagnosis & Treatment. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/11965-genital-warts
- British Association for Sexual Health and HIV. (2021). National guideline for the management of anogenital warts. https://www.bashhguidelines.org
- Dinh, T. H., Sternberg, M., Dunne, E. F., Markowitz, L. E. (2008). Genital wart diagnosis among sexually active adolescents and young adults in the United States: National Health and Nutrition Examination Survey 1999–2004. Sexually Transmitted Diseases, 35(6), 483–487. https://doi.org/10.1097/OLQ.0b013e31816938c7
- Garland, S. M., & Brotherton, J. M. (2020). Prevention strategies against human papillomavirus in adolescents. Obstetrics and Gynecology Clinics of North America, 47(4), 763–775. https://doi.org/10.1016/j.ogc.2020.08.001
- Việt Nam Bộ Y tế. (2020). Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị bệnh lây truyền qua đường tình dục. Nhà xuất bản Y học.
- Bệnh viện Da liễu Trung ương. (2023). Mụn cóc sinh dục – nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị. https://dalieu.vn/muncocsinhduc